استحقاق عقاببه صلاحیت عقوبت شدن - رنج همراه با اهانت - به سبب عدم التزام به اوامر و نواهی استحقاق عقاب می‌گویند. ۱ - تعریفاستحقاق عقاب به معنای حکم عقل و عقلا است به این که شخص عاصی سزاوار عقاب - رنج و ضرر همراه با استخفاف و اهانت - می‌باشد. سبب استحقاق عقاب، انجام اعمال ناپسند است، زیرا در معاصی واقعی، علتی وجود دارد که به نظر عقل و عقلا ملاک استحقاق عقوبت است، که از آن به «مخالفت با امر مولوی » مخالفت با اوامر و نواهی مولا از روی علم ، عمد و اختیار تعبیر می‌کنند. ۱.۱ - نکته اولدر این که آیا استحقاق عقوبت در تجری ثابت است یا نه، اختلاف وجود دارد؛ مرحوم « آخوند خراسانی » در کفایة و مرحوم محقق اصفهانی» در حاشیه کفایه، به استحقاق عقوبت حکم داده‌اند؛ ولی بزرگان دیگری «مانند مرحوم « شیخ انصاری » در رسائل و « محقق نایینی » در فوائد الاصول ، به عدم آن حکم داده‌اند. [۱]
سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۹، ص۳۱۸.
۱.۲ - نکته دومدر این که آیا به ترک واجب غیری نیز هم چون ترک واجب نفسی عقوبت تعلق می‌گیرد یا نه، اختلاف است. [۹]
سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۹، ص۳۳۲.
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۵۷، برگرفته از مقاله «استحقاق عقاب». |